انتخاب مایع خنککننده مناسب، یکی از حیاتیترین تصمیمات نگهداری خودرو است که مستقیماً بر عملکرد موتور و جلوگیری از آسیبهای پرهزینه ناشی از خوردگی و جوش آوردن تأثیر میگذارد. در بازار ایران، دو رنگ اصلی ضد یخ سبز (IAT) و ضد یخ قرمز (OAT/HOAT) وجود دارند که هر کدام با فرمولاسیون شیمیایی و طول عمر متفاوتی طراحی شدهاند؛ تفاوت اصلی نه در رنگ، بلکه در فناوری افزودنیهای ضد خوردگی آنها نهفته است.
مایعات ضد یخ اغلب بر پایه اتیلن گلیکول ساخته میشوند که ماده اصلی انتقال حرارت و ضد انجماد است. با این حال، قلب محافظتی ضد یخ، در افزودنیهای آن نهفته است؛ این مواد شیمیایی (مانند سیلیکاتها یا اسیدهای آلی) وظیفه دارند تا از قطعات حساس سیستم خنککننده در برابر رسوب، زنگزدگی و خوردگی جلوگیری کنند. رنگ (سبز یا قرمز) در واقع صرفاً نشانگر نوع این فناوری افزودنی است که شرکت سازنده برای کاربرد خاصی طراحی کرده است.
تفاوت اساسی این دو محصول در فناوری شیمیایی آنها خلاصه میشود:
ضد یخ سبز (IAT): این فرمولاسیون قدیمیتر بر پایه فناوری اسید معدنی (Inorganic Acid Technology) است. سیلیکاتها و فسفاتهای موجود در آن، یک لایه محافظ ضخیم و سریع روی فلزات ایجاد میکنند. این لایه قوی است اما به مرور زمان میتواند باعث رسوبگذاری شود و طول عمر کمتری (حدود ۲ تا ۳ سال) دارد. این نوع معمولاً برای خودروهای با ساختار قدیمیتر توصیه میشود.
ضد یخ قرمز (OAT/HOAT): این نسل پیشرفتهتر از فناوری اسید آلی (Organic Acid Technology) بهره میبرد. اسیدهای کربوکسیلیک به جای ایجاد لایه ضخیم، خوردگی را بهصورت موضعی هدف قرار میدهند و کارایی پایدارتری را ارائه میدهند. این نوع دیرتر دچار فرسایش شده و طول عمری تا ۵ سال یا ۱۵۰ هزار کیلومتر دارد و برای موتورهای مدرن حاوی آلومینیوم ایدهآل است.
بزرگترین اشتباه در نگهداری خودرو، نادیده گرفتن توصیه سازنده است. خودروهای قدیمیتر و با ساختار سنتی (مانند بسیاری از خودروهای داخلی تولید قبل از ۲۰۰۰) معمولاً با افزودنیهای موجود در ضد یخ سبز سازگارترند. در مقابل، خودروهای مدرن اروپایی و آسیایی که از آلیاژهای حساس مانند آلومینیوم در سیستم خنککننده استفاده میکنند، بهشدت نیازمند ضد یخهای قرمز (OAT) هستند تا از خوردگی سریع جلوگیری شود.
ترکیب کردن این دو نوع ضد یخ به هیچ عنوان مجاز نیست؛ زیرا واکنشهای شیمیایی ناخواسته میتوانند باعث ته نشینی، گرفتگی مجاری خنککننده و در نهایت آسیب جدی به موتور شوند.
